Wat is het verschil tussen marmelade, jam, en gelei?

Vruchten worden met suiker ingekookt en zo geconserveerd, dit is de basis van de zoete, fruitige spreads. Hoe elk product precies wordt genoemd, verschilt van regio tot regio en is ook in de loop van de tijd veranderd.

Bij de geleien is de situatie het eenvoudigst: deze worden niet gemaakt van de hele vrucht maar van vruchtensap en bevatten dus geen stukjes fruit.

Met jam is alles een beetje ingewikkelder:

In Zwitserland wordt een product altijd jam (of gomfi, gumfi, enz.) genoemd als het, in tegenstelling tot gelei, is gemaakt van hele vruchten. Afhankelijk van de voorzichtige verwerking van het fruit en de kooktijd worden min of meer herkenbare stukjes fruit en eventueel bessenpitten toegevoegd. Kenmerkend is bijvoorbeeld de korrelige textuur van frambozenjam. De term jam komt in Zwitserland nauwelijks voor.

Omgekeerd in Oostenrijk: hier werd alles traditioneel jam genoemd, wat in Zwitserland jam wordt genoemd. Het woord jam kwam vroeger niet voor in het dagelijks leven.

Onze Duitse buren daarentegen hebben in traditioneel gebruik ook onderscheid gemaakt tussen jam en jam: jam heeft geen zichtbare stukjes fruit, maar stukjes fruit zijn wel herkenbaar in de jam. Sinds het begin van de jaren tachtig is alles echter nog gecompliceerder geworden: in 1979 probeerde de Europese Gemeenschap de namen voor fruitige spreads te standaardiseren en vaardigde het volgende taalgebruik uit:

• Gelei wordt gemaakt van vruchtensap
• Jam daarentegen wordt gemaakt van heel fruit, vruchtvlees of vruchtvlees
• Jam mag alleen jam genoemd worden gemaakt van citrusvruchten

De Zwitsers hebben het minst last van de EU-taal, we blijven alles maar jam of gelei noemen. De administratieve rompslomp treft de Oostenrijkers het hardst, want zij krijgen een compleet nieuw woord voor een traditioneel product. De voorgeschreven aanduidingen zorgen voor lichte verwarring bij de Duitse consument.

Na protesten en weigeringen van de bevolking werden in Duitsland en Oostenrijk blijkbaar enkele uitzonderingen goedgekeurd, waardoor de traditionele lokale productnamen gebruikt kunnen blijven worden. Om ervoor te zorgen dat het niet saai wordt, maakt de levensmiddelenwetgeving ook onderscheid tussen “jam” en “extra konfiture” – de laatste met een iets hoger voorgeschreven fruitgehalte en beperkingen op de soorten fruit waaruit het kan worden gemaakt. Maar ook in de Zwitserse winkelschappen speelt deze aanduiding geen doorslaggevende rol.

Wel hebben we vanuit de EU-wetgeving de eis overgenomen dat jam een ​​totaal suikergehalte van minimaal 50% moet hebben (met uitzondering van caloriearme producten). Op deze manier is de bewaring, waar het eigenlijk om draait bij jam, gegarandeerd.

Als je het goed bekijkt hebben wij Nederlands het erg makkelijk, hier bestaan jam, gelei, marmelade, en confiture gewoon in ieder winkel. Overigens kun je marmelades en jam, en gelei natuurlijk, gewoon thuis maken.